რეფლექსია სპექტაკლზე "ინტერვიუ"

დავით თარბა "ინტიმური თეატრის" ყველა ხერხის დაცვით აგებს წარმოდგენას. მისი, როგორც რეჟისორის ფუნქცია, თითქოს უჩინარია და ამავე დროს ხაზგასმული, საერთოდ ასეთი მუშაობის სტილი ახალგაზრდა რეჟისორისთვის ორგანულია, რაც ჩემთვისაც, როგორც კრიტიკოსისთვის, მისაღები და მოსაწონია.

სილიკონის ტვინი

სპექტაკლი „ინტერვიუ“ ეხება თანამედროვეობისთვის აქტუალურ თემებს და შესაბამისად ის რამდენიმე თვალსაზრისით არის მნიშვნელოვანი: ეთიკური ნორმები, მათი რღვევა და მედიის მუშაობის მეთოდები. რეჟისორი მსახიობთა (მსახიობები: ლიზი კოტრიკაძე და გივი ბალანჩივაძე) საშუალებით გამოხატავს მოქალაქეობრივ პოზიციას და საზოგადოებას ახსენებს აღნიშნულ პრობლემებს, რომელთა გადაჭრაც საბოლოო ჯამში პროფესიული პასუხისმგებლობის გაღვივების გარეშე სრულიად შეუძლებელია.

დაუთვლელი დღეების ათვლა

შემთხვევითი არ არის, რომ ჯერ კიდევ შემორჩენილი „ბედნიერი დღეების“ ათვლას ბეკეტი სწორედ ქალს - ვინის მიანდობს. „არასოდეს დამავიწყდება სადღაც სივრცეში გამოკეტილი ქალის გამოსახულების სრულყოფილი სიმარტივე. შესაძლოა პიესის ფორმალურმა სიმკაცრემ ჩემს სათქმელს მეტი სიმძაფრე და ემოცია შესძინა“ - აღნიშნავს ერთ-ერთ ინტერვიუში დრამატურგი.

როცა მწვანე ამკრძალავი ფერია

რეჟისორმა გეგა გაგნიძემ ორი წლის წინანდელი, ხმაურიანი და ლამის სენსაციური დებიუტის შემდეგ (სპექტაკლი „ბალიშის კაცუნა“ თეატრალური უნივერსიტეტის სარდაფში, რომელიც   2019 წლის წინანდლის ახალგაზრდული პრემიით აღინიშნა), პოსტპანდემიურ თბილისს აპრილის ბოლოს  პრემიერა შესთავაზა: ათონელის ქუჩაზე მდებარე თეატრში მან თანამედროვე შოტლანდიელი დრამატურგის, დევიდ ჰაროუერის გახმაურებული პიესა „შავი ფრინველი“ დადგა.

მოძრაობის კომედია?!

2019 წლის 17 მარტს, მოძრაობის თეატრში, იოსებ ბაკურაძემ დანტე ალიგიერის მიხედვით დადგა „ღვთაებრივი კომედია“. მოგეხსენებათ დანტე ალიგიერი მეთოთხმეტე საუკუნეში მოღვაწეობდა და თოთხმეტი წლის განმავლობაში ქმნიდა ამ სქელტანიან ნაწარმოებს, რომლის ბოლომდე გააზრება და შეცნობა ძალიან რთულია. დღემდე  საკამათოა ასვე ამ გენიალური პოემის სახელწოდება, თავდაპირველად დანტემ მხოლოდ „კომედია“ უწოდა, ხოლო ღვთაებრივი პოეტის გარდაცვალების შემდეგ დაუმატეს ეპითეტად.

„შავი ფრინველი“ ათონელზე 

ახალგაზრდა რეჟისორმა გეგა გაგნიძემ თეატრი ათონელზე წარმოადგინა შოტლანდიელი დრამატურგის დევიდ  ჰაროუერის დრამა „შავი ფრინველი.“ პიესა პირველად დაიდგა ქართულ სცენაზე, თუმცა რამდენიმე წლის წინ, სამეფო უბნის თეატრში მოეწყო პიესის საჯარო კითხვა (წაკითხვა მოამზადა რეჟისორმა თათა პოპიაშვილმა).

არა იძუნწო, რადგან ბედნიერება ფულში არ არის

რუსთაველის ეროვნული თეატრის მცირე სცენაზე დადგმული „ძუნწი“ არ გახლავთ მხოლოდ გიორგი ერისთავის პიესის სცენური ინტერპრეტაცია, აქ შეხვდებით ავქსენტი ცაგარლის ხანუმას. ფაქტობრივად, რეჟისორი გოჩა კაპანაძე, რომელიც ტექსტის სცენური ვერსიის ავტორიცაა, ამ ორი ნაწარმოების კომპილაციას გვთავაზობს. შესაბამისად, სრულიად ახალ ისტორიას ერისთავისა და ცაგარლის სიუჟეტების მოტივებზე. უნდა ითქვას, რომ ორი სხვადასხვა ნაწარმოების ეპიზოდების გაერთიანება ერთ ამბად ოსტატურად მოახერხა რეჟისორმა.

მედეა e01s06: ტექსტი და დადგმა

პაატა ციკოლია დიონისური ტიპის დრამატურგია, მაგრამ აპოლონური ტიპის რეჟისორი, შესაბამისად, წინააღმდეგობა ტექსტსა და დადგმას შორის თვალშისაცემია. სცენაზე ციკოლიას უყვარს პლასტიკურობა, სადა და ფართო ფონი, ქანდაკება ქანდაკების სახით (ფორმათა გეომეტრია) და ქანდაკება მსახიობებში. სცენური მოქმედების აღმით ბალანჩინის ჰგავს (ქორეოგრაფიული ნაწილი „მოჭრილი თითის ამბავში“).

რუსთავის თეატრის „კუკარაჩა“ ნანახი გაქვთ?

სოსო ნემსაძის „კუკარაჩა“ ნამდვილად არის მცდელობა ნოდარ დუმბაძის მოთხრობის ახლებურად და თანამედროვედ გადააზრების, კლიშეებისგან და შტამპებისგან თავის დაღწევის. თუმცა, რეჟისორი მაინც თავს იზღვევს და საბჭოთა მილიციელის სიყვარულის ამბავს, როგორც ათწლეულების წინ მომხდარ სევდიან ისტორიად წარმოგვიდგენს და არა როგორც დღევანდელობას.

დაიფიცეთ ნეტარხსენებული ნოამ ჩომსკის ხატზე!

რეჟისორ ირაკლი გოგიას „მედეა და ოიდიპოსი“ ახმეტელის თეატრში: პოსტინდუსტრიული დრამა ზესტაფონის ფეროშენადნობი ქარხნის უხილავი მუშების წასახალისებლად... და კლასიკურ წარმოდგენებში ნავარჯიშევი თეატრალების დასაბნევად.

ვინ იქნება ახალი პატრიარქი? ვინც არ უნდა იყოს, ძველი პატრიარქის ტრავმებს აიკიდებს!

ფანატიკური რწმენა ადამიანებს არ აძლიერებს. პირიქით, იგი მათ სიძულვილსა და ძალადობის სურვილს უძლიერებს იმ  ადამიანების მიმართ, რომლებსაც  იმის არ სწამთ, რისიც სხვებს. ნუთუ მაქვს უფლება, მქონდეს აზრი, მაგრამ სხვას ვართმევ უფლებას, ჰქონდეს ჩემგან განსხვავებული აზრი -  სამწუხაროდ, დღევანდელი საპატრიარქოს სახე  სწორედ ასეა ილუსტრირებული.

ხელოვნების მომავლის გაუკვალავ გზაზე

ციფრულ სამყაროში შექმნილი პერსონაჟები - სერფიტები ჰოლიზეუმის პავილიონში ვირტუალურ სივრცეში გაცოცხლდნენ. როგორც პროექტის ავტორები ირწმუნებიან ეს არის NFT (Non-fungible token) პერსონაჟების პირველი გაცოცხლება. სწორედ აქ, ამ პროექტში შეხვდა ერთმანეთს NFT, ვიდეო არტი, ელექტრონული მუსიკა და თეატრი ერთმანეთს.

3+1=2

მესხეთის თეატრმა კიდევ ერთი პრემიერა შესთავაზა თავის მაყურებელს - ფიქრია ყუშიტაშვილის პიესა „3+1“ რეჟისორ კახა გოგიძის დადგმით. პიესა მიხეილ თუმანიშვილის ფონდის (ხელმძღვანელი მანანა ანთაძე) მიერ ჩატარებული კონკურსის ერთ-ერთია გამარჯვებულია. თეატრალებისათვის ეს ფონდი ყველასთვის ცნობილია.

თამაში მთვარის სრული დაბნელების დროს

სპექტაკლი „თამაშის“ სახელით იქნა განხორციელებული (ისევე როგორც მისი ფრანგული ვერსია „Le jeu“), რაც ჩემი აზრით, ზუსტად ესადაგება იმას, რაც სცენაზე ხდება, არა როლების გათამაშების თვალსაზრისით, არამედ უფრო მეტი - იმის გარკვევით როდის „თამაშობდნენ“ პერსონაჟები საკუთარ ცხოვრებას, იქამდე ვიდრე ამ თამაშს წამოიწყებდნენ, თუ ახალა, როცა ამ თამაშის თამაშში არიან ჩართული (ბოდიშს ვიხდი ამ ტავტოლოგიისათვის, თუმცა რეალურად სცენაზე სწორედ ეს ხდება).

„ბედნიერი ვარ, რადგან ვიპოვე ცხოვრების აზრი და მისია...  ნაზია ჩემი ღმერთი...“

დათა თავაძის მიერ ქართულ სცენაზე დადგმული სპექტაკლებიდან ყველაზე მწყობრად გამართულ და დასრულებულ ნაწარმოებად (ჩემთვის) მაინც ითვლება „პრომეთე, დამოუკიდებლობის 25 წელი“, სადაც, დათა ზუსტი რეჟისორული ალღოთი ირჩევს მსახიობების გუნდს, ზუსტი რეჟისორული ალღოთი ანაწილებს ამოცანებს და მსახიობებიც ბუნებრივად, სიღრმისეული გააზრებით იღებენ რეჟისორისგან განკუთვნილ ფუნქციებს და გადასცემენ მაყურებელს საკმარისი ეგზალტაციით ნაზავ ექსპრესიულობას...
 

ბურკაში შეფუთული მედეას სიშიშვლე

ექსპოზიცია-პერფორმანსი, რომელიც დიდი იშვიათობაა ჩვენს სახელოვნებო სივრცეში, აერთიანებდა ინსტალაციას, ვიდეო არტს, ტექსტსა და მუსიკას (მუსიკალური გაფორმება გიორგი ჯიქია). არტისტები შეეცადნენ დღემდე ამოუცნობი და ამიტომაც, მარადიულად მიმზიდველი მითოლოგიური სახე-ხატის - კოლხი მედეას მხატვრული სახის ახლებურ გადამუშავება-გააზრებას, რომლისთვისაც რეჟისორმა ვანო ხუციშვილმა თანამედროვე ბერძენი ავტორის ანდრეას ფლურაკისის მონოპიესის ტექსტი „მედეას ბურკა“ (თარგმანი სოფიო შამანიდი) გამოიყენა.

სად არის შენი ბედნიერება, ნაზი?!

ვალერი ოთხოზორიას ახალი პიესის - „წმინდა ნაწილები“ (რომელიც აუცილებლად გახდება ფართო განსჯის საგანი არა მხოლოდ განსხვავებული ენობრივი სტრუქტურის, არამედ მასში მწვავედ და სწორად დასმული პრობლემის გამო), მთავარი გმირი, მონაზონი ნაზი დაავადებულთ სასწაულებრივად კურნავს, მაგრამ მას განკურნებულები პოლიციაში უჩივიან.

ქარი ქრის ვერხვებში

სპექტაკლი, რომელზეც ჩემი შთაბეჭდილება მინდა გაგიზიაროთ, გვიან ვნახე. იგი უკვე მესამე წელია ქუთაისის ლადო მესხიშვილის პროფესიულ დრამატული თეატრის რეპერტუარშია და 2020 წელს თეატრალური საზოგადოების „გრან პრი“ დაიმსახურა. ასე მოხდა იმიტომ, რომ სპექტაკლის ნახვა ქუთაისის თეატრის სცენაზე მინდოდა, სადაც დაიდგა იმ განსაკუთრებული სცენოგრაფიული და აზრობრივი გადაწყვეტილების გამო, რაც ახალგაზრდა რეჟისორმა ნინი მაღლაკელიძემ მიიღო.

აქ არაფერია სასაცილო

უმძიმესი, გაუსაძლისი პირობების ფონზე ზუგდიდის თეატრის სამხატვრო ხელმძღვანელმა, ლაშა შეროზიამ ადგილობრივ დასთან ერთად წარმოგვიდგინა სპექტაკლი - „ნოველები ცხოვრებიდან ანუ დიგი-დიგი, ბუმ-ბუმ, პუცი-პუცი“. რეჟისორის ჩანაფიქრი დროისა და ადგილის დისტორსიისკენ არის მიმართული, რაც სპექტაკლის მიმართ სხვადასხვა ასოციაციას იწვევს.

რა მოხდა ბოლნისში?

ბოლნისის თეატრმა, სამწლიანი შესვენების შემდეგ,  ოთხმოცი წლის იუბილე აღნიშნა. თბილისიდან მიწვეულმა რეჟისორმა, იოსებ ბაკურაძემ, მაიკლ ფრეინის კომედიური პიესით „ხმაური სცენის მიღმა“ გახსნა სეზონი. ეს ნაწარმოები არა ერთხელ დადგმულა ქართულ სცენაზე. მნიშვნელოვანია, რომ რეჟისორმა შემოქმედებით ჯგუფთან ერთად სცენის გაჩერებული წრე დაატრიალა, რომელიც 15 წელი უფუნქციოდ იყო.

ბურკაში შეფუთული მედეას ცხოვრება

ანდრეას ფლურაკისის „მედეას ბურკას“ შესახებ, რომელიც წარმოდგენისთვის თითქოსდა უცნაურ ადგილას - დიმიტრი შევარდნაძის სახელობის ეროვნული გალერეის საგამოფენო სივრცეში გაიმართა. მისი რეჟისორი იოანე (ვანო) ხუციშვილია, რომელსაც ეს პროექი დიდი ხანია ჩაფიქრებული ჰქონდა.

ვის დარჩა 200 ათასი?

რეჟისორმა დავით ჩხარტიშვილმა, რომელიც გორის თეატრის ხელმძღვანელობდა, პირველი „გასვლა“ ახალციხის თეატრში განახორციელა. მისი არჩევანი შეჩერდა ნიკოლაი გოგოლის კომედიაზე „მოთამაშეები“, რომელიც „შულერების“ სახელით მოგვევლინა.

რამდენიმე სიტყვა დავით ხორბალაძის სპექტაკლზე UNMEMORY

აკადემიურ თეატრთან პაექრობაში შესული ახალგაზრდული თეატრი მსახიობს ეთიკურ ფუნქციას აცლის, რა დროსაც სუბიექტი (მსახიობი) ხდება ცარიელი სხეული (ფეტიშის ობიექტი - სხეული, რომელსაც არ გააჩნია ისტორიულ-მენტალური მეხსიერება) საბოლოო ჯამში ასე ვიღებთ მომაკვდავ სივრცეს, სადაც შექსპირის, შილერის, მოლიერის, ბრეხტის და სხვა დიდი დრამატურგების პიესები ინსცენირებისას შინაარსისგან იცლება, რჩება ფასადი ფიშლის და ვაისის (ყალბი) რედი-მეიდების სტილში.

ოტე... - ლო,  დეზ... -  დემონა და სხვები...

რეჟისორები ბრაზობენ როცა თეატრმცოდნეები ცდილობენ დააზუსტონ რომელ მიმართულებაში მუშაობს სპექტაკლის დამდგმელი, რომელ ჟანრს მიეკუთვნება მათი ნამუშევარი, თუმცა... სპექტაკლის საფუძველზე ვცდილობთ განვსაზღვროთ რა სტადიაზე იმყოფება ჩვენი სამყარო, რა გველის მომავალში, რომლის ხილვათა წვდომასაც სწორედ ისინი ახერხებენ  ხოლმე  და განათავსებენ თავიანთ ქმნილებებში.

„ნოეს“ გახსენება, ანუ შეფასების ვნებითი სტრუქტურის შესახებ

„ნოე“ არის სპექტაკლი, რომელზეც, ჩემი აზრით, მოგვიანებით, გვიან, ან წლების შემდეგ უნდა ისაუბრო; უნდა გაიხსენო, როგორც ბავშვობა, როგორც წარსული, შესაძლოა როგორც ის, რაც არ გვახსოვს, ისტორია პრეისტორიული, მაგრამ აქ და ახლა; ისტორია, როგორც ანტი-ისტორია, ისტორია, რომელსაც უარყოფ; უნდა გაიხსენო, როგორც უარყოფის უარყოფა; გახსენება, როგორც დიალექტიკურად ფილოსოფოსობა.

  „შენ ხომ ჭკვიანი ხარ, ჰელვერ!“

ორი სხვადასხვა თაობის მსახიობის - ირინა მეღვინეთუხუცესისა და ბექა მეძმარიაშვილის დუეტი უდავოდ შთამბეჭდავია. როგორც თავად პერსონაჟები, ვერც ისინი იარსებებენ სცენაზე ერთმანეთის გარეშე. ირინა მეღვინეთუხუცესი თითოეული მზერით, სიტყვითა თუ ჟესტით ,,ეფერება'' ჰელვერს.

ყველაფერი, ოღონდ სიჩუმე არა!..

UNMEMORY (აი, ასე უთარგმნელად,  გამოგონილი - ხელოვნურად შექმნილი სიტყვით. ასე მხოლოდ ერთ ძველ კომპიუტერულ თამაშს ერქვა - მეხსიერების დაკარგვაზე და მისი ლაბირინთებიდან გამოსავლის ძიებაზე) როგორც ხსოვნის კონტრაპუნქტი -  უწყვეტად,  თითქმის ორი საათი გრძელდება და სხვადასხვა ხერხითა და ფორმით, ჟანრშიც კი,  წრეში აქცევს და კეტავს მაყურებელს. აშკარად შეიგრძნობა ჩაკეტილობის. ვითარებიდან გამოუვალობის მდგომარეობაში ყოფნისა და სამყაროს ასეთად აღქმის არსებობა. ფარული შეგრძნება და გზავნილები. 

XXI საუკუნის ბედნიერი დღეები

 „ბედნიერი დღეების“ გარემო, უდაბნოა, რომელსაც დასასრული არ გააჩნია და,  პროექციის საშუალებით, სცენის სიღრმეში ჰორიზონტზეა გადაჭიმული, რაც უფრო ამძაფრებს მიუსაფრობის შეგრძნებას (სცენოგრაფი სოფიკო კიკაბიძე), და, რასაც თან ახლავს მოვლენის შესაბამისი, მაყურებლის ყურსა და გრძნობათა ბუნებაზე ემოციურად მოქმედი მუსიკალური გაფორმება, რომელიც რეჟისორმა კომპოზიტორ გია ყანჩელის მელოდიებით გააფორმა.

„ღმერთები“ და სიგიჟის ამოცანა

ვფიქრობ, რომ „ღმერთები“ შეშლილობაზეა. შესაძლოა, მისი შინაარსი ოდნავ სხვაა, მაგრამ მისი სტიქია, მისი ფორმა, მისი პათოსი და ეთოსი სიგიჟეა. და თუკი სიგიჟე, როგორც დღესასწაული (სიგიჟე-დღესასწაული, სიგიჟის დღესასწაული, როგორც გაგიჟების დღესასწაული) თეატრის დაფარული საფუძველია, რომელიც თეატრის მექანიზმმა ალაგმა და რაციონალურ ფარგლებში მოაქცია, გონების კულტურულ მანქანად გარდაქმნა, მაშინ გამოდის, რომ ნებსით თუ უნებლიეთ, „ღმერთები“ სწორედ ამ პირველყოფილ, თეატრამდელ სტიქიას რეზონირებს, სწორედ იმ ნიადაგზე ან იმ იმპულსებიდან (ყველაზე ცოტა, იმპულსებისკენ) ვიბრირებს.

„ფრეკენ ჟული“ ათონელის თეატრში

რეჟისორმა სოფიო ქელბაქიანმა სპექტაკლისთვის შესაფერი პირობები შექმნა, მასვე ეკუთვნის სცენოგრაფიაც. თეატრში არსებული გარემო, სივრცე და სცენის განათება, რომლის შესახებაც სტრინდბერგი პიესის შესავალში წერდა, სპექტაკლის ფორმას მოუხდა.

მხოლოდ ღამემ...

გოგი მარგველაშვილის „ჰელვერის ღამე“  ალექსანდრე გრიბოედოვის სახელობის სახელმწიფო აკადემიურ თეატრში, ინგმარ ვილკვისტის (იაროსლავ სვერჟიჩი) პიესაზე, ალბათ დღეს მეტი სიმწვავით აჟღერდა და ახალი „თვისებებიც“, შეიძინა, ვიდრე მაშინ შეიძლება ყოფილიყო, როდესაც შემოქმედებითმა ჯგუფმა სპექტაკლზე მუშაობა დაიწყო.   

მხოლოდ ღამემ...

გოგი მარგველაშვილის „ჰელვერის ღამე“  ალექსანდრე გრიბოედოვის სახელობის სახელმწიფო აკადემიურ თეატრში, ინგმარ ვილკვისტის (იაროსლავ სვერჟიჩი) პიესაზე, ალბათ დღეს მეტი სიმწვავით აჟღერდა და ახალი „თვისებებიც“, შეიძინა, ვიდრე მაშინ შეიძლება ყოფილიყო, როდესაც შემოქმედებითმა ჯგუფმა სპექტაკლზე მუშაობა დაიწყო.