თამთა ქაჯაია

უფრო ძლიერი

​

საზოგადოებისთვის, ავგუსტ სტრინდბერგის შემოქმედებიდან ძირითადად მისი პოპულარული  პიესებია ცნობილი (ფრეკენ ჟული, მამა). „უფრო ძლიერი“ მონოდრამის ერთაქტიანი, ყველაზე მეტად ცნობილი მაგრამ, ქართული საზოგადოებისთვის შედარებით უცნობი პიესაა. იგი დაიწერა (1889) კოპენჰაგენის ექსპერიმენტული თეატრისთვის. დრამატურგის ცხოვრება ყოველთვის ანარეკლი იყო მისი შემოქმედების და გამონაკლისი არც ეს პიესაა - სიუჟეტში სტრინდბერგის პირადი ურთიერთობებია ასახული. სულ ახლახან კინომსახიობთა თეატრში მაყურებელს  მიეცა შესაძლებლობა „უფრო ძლიერის“ ხილვის, რომლის რეჟისორი ქეთი დოლიძე გახლავთ. აღნიშნული პიესა, ინგმარ ბერგმანისთვის ინსპირაციის წყარო აღმოჩნდა და მისი ცნობილი ფილმი „პერსონა“, (1966) „უფრო ძლიერის“ მოტივებზე შექმნა. ფილმში წაშლილია ზღვარი ილუზიასა და რეალობას შორის და როგორც პიესაში, ასევე ფილმში ორი განსხვავებული, ქალი, პიროვნება ერთ პერსონად გვევლინება.

​

ჩრდილოელ საზოგადოებაში კომუნიკაციის პრობლემის საკითხი ყოველთვის იდგა, რაც გამოწვეულია კლიმატისგან - ხალხი ყოველთვის უფრო მეტად ჩაკეტილი და ცივი ფსიქოკულტურული ტიპისაა.  იგივე პრობლემამ თანამედროვეობაში გლობალური სახე მიიღო, ერთმანეთთან გაუცხოება ცხოვრების განუყოფელ ნაწილად იქცა.

​

 სპექტაკლის სცენოგრაფი და კოსტიუმების მხატვარი - სოფო - მარიამ ქორიძე გახლავთ. მოქმედება კაფეში თამაშდება, ამიტომაც რეჟისორმა და სცენოგრაფმა სპექტაკლის გასამართად დარბაზში შესასვლელი  ფოიე აირჩიეს და შექმნეს სალონური - გლამურული გარემო.  საშობაოდ მორთული განათება, ძველებური ტორშერი და ნაძვის ხე წინასაახალწლო ატმოსფეროს ქმნის. დაბალი განათება კი მაყურებელთან სიახლოვეს ინტიმურ ელფერს ძენს. მოქმედი პერსონაჟები ქალბატონი - X (თამრი ბზიავა) და ქალბატონი - Y (ირინა გიუნაშვილი) გახლავთ.

 

როგორც „პერსონაში“ ასევე პიესაში ერთი ქალი მუდმივად საუბრობს მეორე კი დუმს. უფრო სწორად მათი დიალოგი მონოლოგის  რეგისტრშია წარმოდგენილი. დუმილი კი ყველაზე მეტყველ და საკომუნიკაციო ხერხადაა გამოყენებული, რომელიც სასტიკი და ულმობელი იარაღია. ხანგრძლივ დუმილს ინტიმურ აღსარებამდე მიჰყავს ქალბატონი X.  ქალი თერაპიულ განცდას იღებს მონოლოგით და ამავე დროს ქალბატონი Y - სგან დიალოგს მოითხოვს. თუმცა, სპექტაკლის შემთხვევაში რეჟისორმა ორივე ქალს მისცა ტექსტი და თამრი ბზიავა ინგლისურ ენაზე აალაპარაკა. ამით პიესის მთავარი კონცეპტუალურობაც შეინარჩუნა, (იგივე ტექსტს იმეორებს) და  უცხოელი მაყურებლისთვისაც მორგებული გახადა სპექტაკლი (რაც იშვიათობას წარმოადგენს).

​

თამრი ბზიავა საოცარი ოსტატობით ახერხებს ინგლისურ ენაზე მეტყველებას და თამაშობს, ისე რომ ენის ბარიერის პრობლემა საერთოდ არ დგას. ქართველი მსახიობებისთვის ხშირ შემთხვევაში,  მშობლიურ ენაზეა რთული მეტყველება, არა თუ ინგლისურზე. ირინა გიუნაშვილი სრულფასოვან პარტნიორობას უწევს ბზიავას და ისინი ქმნიან შესანიშნავ დუეტს.

როგორც დრამატურგი წერს: „სუსტს ვაიძულებდი მოიპაროს და გაიმეოროს ძლიერის სიტყვები, ასევე პერსონაჟებს ვაიძულებდი ისესხონ ერთმანეთისგან იდეები და წინადადებები“ ამ სპექტაკლში სრულიად გამართლებულია. ქალბატონი X – ერთგული დედა და ცოლია, Y - ადამიანის სარკე, რომელსაც X საკუთარი ცხოვრების გასაგებად და ინტერპრეტაციისთვის იყენებს. სწორედ  ამ იდეოლოგიის გამართლებას მსახიობები ძალზედ ოსტატურად ახერხებენ.

​

სტინდბერგის შემოქმედების უმთავრესი ნაწილი სქესთა შორის დაპირისპირებაზეა და ურთიერთსაწინააღმდეგო გრძნობებზეა აგებული.  სწორედ ამიტომ ქეთი დოლიძემ მამრობითი სქესის პერსონაჟი დაამატა (ცოტნე მეტონიძე) და ამით დრამატურგის შემოქმედების კიდევ ერთი ხაზი გაამართლა. ცოტნე მეტონიძე ბარის მიმტანია, ქალების მსახური, რომელიც ჩუმად უსიტყვოდ, მორჩილად ემსახურება ქალებს და  ფინალისკენ ერთადერთ ფრაზას ამბობს „მოკეტეთ“.

 

 „უფრო ძლიერი“ ქეთი დოლიძის ბოლო ნამუშევარია, რომელიც ვფიქრობ გამორჩეულია მისი შემოქმედებიდან. ეს არის მსუბუქი, იუმორნარევი, გემოვნებიანი სპექტაკლი, რომელიც აუცილებლად დაგაფიქრებთ სქესთა შორის ურთიერთობასა და ადამიანებს შორის გაუცხოებაზე. რეჟისორმა სპექტაკლს საკუთარი ფორმა მოუნახა და არ დაკარგა მთავარი სათქმელი. ეს არის სპექტაკლი სადაც ნაჩვენებია ქალის სოციალური როლი, როგორ იცვლება მათი პერსონიფიკაციები და როგორ ვლინდება ინტროვერტული და ექსტრავერტული ფსიქოტიპები.